Sandık başında bunlara dikkat!

60 milyona yakın kişi oy kullanacak. Seyyar sandık uygulaması, 100 bin imzayla Cumhurbaşkanı adaylığı ve siyasi partiler ittifak yapması gibi pek çok ilke de sahne olacak seçimlerde, nelere dikkat edilecek?

Oy verme işlemi Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkâri, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis illerinde 07.00 - 16.00, bunlar dışındaki illerde ise 08.00 - 17.00 saatlerinde olacak. Ancak saat 17.00’ye geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sıra ile oylarını kullanacak.

Seçmenler, üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası bulunan, resmi belgeler ile oy kullanılabilecek. Seçmenin nerede oy kullanacağını gösteren seçmen bilgi kâğıdının getirilmesi zorunlu olmayacak.

Seçmene iki ayrı oy pusulası verilecek. Oy pusulalarından biri Cumhurbaşkanlığı diğeri milletvekilliği için olacak. İki oy pusulası tek zarfa konulup sandığa atılacak.

Birleşik oy pusulasında tercih edilen Cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak veya bağımsız aday için ayrılan bölümden dışarı taşırmamak suretiyle ‘’TERCİH’’ veya ‘’EVET’’ mührü basılması gerekecek. Oy pusulasına, ‘’TERCİH’’ veya ‘’EVET’’ mührü dışında, herhangi bir yerine imza atılması veya işaret konulması halinde oy geçersiz sayılacak. Birleşik oy pusulasından başka, zarfa hiçbir şey konulmayacak, aksi halde kullanılan oy geçersiz olacak. Bir siyasi partiye birden fazla mühür basılsa bile oy geçerli sayılacak. Mühür ittifak partileri dışında diğer partinin sütununa taşarsa oy geçersiz sayılacak. Üzerinde imza, yazı, parmak izi ve işaret bulunan veya tamamı yırtılan zarflar oyu geçersiz kılacak. Leke ve çizik özel maksatla yapılmamışsa oy geçerli kabul edilecek.

Cep telefonu, fotoğraf veya kamera gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesi yasak olacak. Engelli seçmen bir akrabası varsa onun, yoksa başka birinin yardımıyla oy kullanacak. Ama bir engelliye sadece bir kişi yardım edebilecek. Engelliye yardım eden kişi başka bir engelliye yardımda bulunamayacak.

Sandık, işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılacak. Önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Ardından milletvekilli seçimi için kullanılan oyların sayımı yapılacak.

İTTİFAK OYLARININ PAYLAŞIMI

İttifakta bulunan partilerden her biri, ittifak oyları yüzde 10 barajını aştığında, barajı aşmış sayılacak. İttifak partileri aldıkları oy oranlarına göre milletvekili sayısına sahip olacak. İttifakın ortak oylarından, ittifaktaki partilere, yasada belirtilen yönteme göre hesaplanan pay düşecek. Bu pay, ilçe seçim kurullarında sandık tutanaklarının birleştirilmesi sırasında hesaplanarak, partilerin kendi oylarına eklenecek. İttifakın oyları, ittifaktaki partilere, partilerin kendi oylarının oranında dağıtılacak. Dağılım iki aşamada gerçekleşecek. İlk olarak, partilerin ve bağımsız adayların aldıkları oy oranına göre vekillikler dağıtılacak. Ardından İttifakın elde ettiği milletvekili sayısı ittifak partileri arasında aldıkları oy oranına göre bölüştürülecek.

24 Haziran seçimlerinde ilk kez D’Hondt sistemi kullanılacak. Bu sistemde bir seçim bölgesinde her partinin ya da ittifakın aldığı oy oranı o seçim bölgesine ait milletvekili sayısına sırayla bölünüyor. Örneğin, bir seçim bölgesinde beş milletvekili varsa, parti ve ittifakların o bölgede aldıkları oylar önce 1’e sonra 2’ye sonra 3, 4 ve 5’e bölünüyor. Bölünmeyle elde edilen sayılar büyükten küçüğe dizilerek en yüksek 5 sayıya denk gelen partiye göre dağılım yapılıyor. İlkinde Türkiye genelinde ve yurtdışında kullanılan oylara göre, her seçim bölgesinde ittifak ve partilerin kazandığı vekil sayısı tespit edilecek. Daha sonra her seçim bölgesinde ittifakların aldığı milletvekili sayısı da ittifak içindeki partilerin aldığı oy miktarına göre D’Hondt Sistemi uygulanarak dağıtılacak. Böylece ilk etapta ittifakların aldığı sandalye sayısı, ardından da ittifak içindeki partilerin sandalye sayısı ortaya çıkacak.